Istnienie prawa autorskiego
Istnienie własności intelektualnej jest oczywistością. Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. wprowadziła nowe przepisy dotyczące sporów z zakresu prawa własności intelektualnej, które budzą wiele pytań, ale jednocześnie przynoszą korzyści, które zwiększają pewność prawa i równość stron. Regulacje te znalazły się w Kodeksie postępowania cywilnego (KPC) i obowiązują od dnia 1 lipca 2023 r. Co warto o nich wiedzieć? Jakie są aspekty prawa własności?
Ochrona praw autorskich: postępowanie zabezpieczające po zmianach
Wprowadzone zmiany dotyczą głównie postępowania w sprawach o zabezpieczenie roszczeń, które często ma miejsce przed formalnym wniesieniem powództwa. Jego celem jest ustalenie warunków, na jakich strony będą funkcjonować w trakcie trwania procesu. W wyniku rozpatrzenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia, sąd może nałożyć na przeciwną stronę konkretne obowiązki. W przypadku sporów z zakresu własności intelektualnej najczęstszym z nich jest zakaz podejmowania określonych działań, takich jak produkcja czy dystrybucja produktów naruszających prawa autorskie lub znaki towarowe.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na jedną rzecz. Otóż ogólny cel postępowania zabezpieczającego polega na utrzymaniu konkretnego stanu faktycznego lub zapobieganiu jego niekorzystnym zmianom. Z perspektywy przedsiębiorców instytucja postępowania zabezpieczającego jest niezwykle ważna. Procesy sądowe mogą bowiem trwać bardzo długo, a jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie kroki w celu zabezpieczenia roszczeń, przeciwnik procesowy może działać swobodnie przez cały ten czas. Przykładem może być sytuacja, w której potencjalny naruszyciel przez lata narusza cudzy znak towarowy. W międzyczasie konsumenci mogą zacząć utożsamiać ten znak z naruszycielem, co z kolei może wpłynąć negatywnie na pozycję prawowitego właściciela.
Autorskie prawa twórcy utworu: prawo własności intelektualnej
Warto jednak zaznaczyć, że udzielenie zabezpieczenia wprowadza istotne zmiany dla strony zobowiązanej, szczególnie jeśli chodzi o zakaz wprowadzania do obrotu. Sąd musi uwzględnić interesy obu stron i wyważyć je, aby zapewnić odpowiednią ochronę prawną uprawnionemu, nie obciążając jednocześnie zobowiązanego ponad miarę. W tym kontekście nowe przepisy zdają się zmierzać w kierunku równoważenia interesów stron i zapewnienia bardziej sprawiedliwego procesu w sprawach dotyczących własności intelektualnej.
Prawa własności: termin na złożenie wniosku o zabezpieczenie
Kolejną istotną zmianą w przepisach jest wprowadzenie terminu na złożenie wniosku o zabezpieczenie roszczeń w sprawach własności intelektualnej. Sąd musi oddalić wniosek złożony po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym wnioskodawca dowiedział się o naruszeniu jego wyłącznego prawa (art. 755 § 23 KPC). Zmiana ta wynika z orzecznictwa i ma na celu zapobieganie zwłokom w zgłaszaniu roszczeń, czyli przyspieszenie prowadzonych postępowań.
Prawdopodobieństwo unieważnienia prawa wyłącznego
Zgodnie z art. 7301 § 11 KPC w przypadku spraw dotyczących własności intelektualnej, sąd musi brać pod uwagę prawdopodobieństwo unieważnienia prawa wyłącznego w innym toczącym się postępowaniu. W praktyce oznacza to, że jeśli osoba, której zarzuca się naruszenie prawa wyłącznego (na przykład patentu lub znaku towarowego), składa wniosek o unieważnienie tego prawa w odpowiednim urzędzie (np. Urzędzie Patentowym RP), sąd, który rozpatruje sprawę o zabezpieczenie roszczeń, musi wziąć pod uwagę ten fakt. Zasada ta ma na celu uwzględnienie „siły” prawa i zminimalizowanie ryzyka wydania korzystnego wyroku na korzyść osoby występującej z wnioskiem o zabezpieczenie, jeśli prawo to zostanie później unieważnione.
Ochrona własności intelektualnej - prawa autorskie osobiste
W tym kontekście warto zwrócić uwagę, że zasada ta może być trudna do stosowania w praktyce. Ustawodawca użył bowiem nieostrego sformułowania, które można różnie interpretować. Sąd nie jest zobowiązany do analizy treści wniosku o unieważnienie prawa wyłącznego ani do oceny jego uzasadnienia. Ponadto w przypadku patentów na wynalazek sąd może nie posiadać odpowiedniej wiedzy technicznej do dokładnej oceny wniosku.
W praktyce, składanie wniosku o unieważnienie prawa wyłącznego przez przeciwnika procesowego może wpłynąć negatywnie na sytuację jego właściciela. Jeśli bowiem sąd uważa, że unieważnienie jest prawdopodobne i może mieć moc wsteczną (czyli uznanie, że prawo nigdy nie istniało), może to prowadzić do oddalenia wniosku o zabezpieczenie roszczeń. Z tego względu właściciel prawa musi działać szybko, aby skutecznie zabezpieczyć swoje interesy, zanim przeciwnik podejmie kroki związane z realizacją jego prawa do obrony.
Ochrona praw własności - zmiany w zażaleniu
Ostatnią zmianą, która jest korzystna z proceduralnego punktu widzenia, jest rozpoznawanie zażalenia przez sąd II instancji. Rozwiązanie to pozwala zwiększyć obiektywność rozstrzygnięcia sądu odwoławczego. Dzięki temu strony mogą mieć większą pewność, że ich zażalenia zostaną dokładnie przeanalizowane przez niezależny sąd.