Ustawa o sygnalistach wejdzie w życie już niebawem, w dniu 25 września 2024 r. Stanie się to po przedłużających się pracach legislacyjnych. Co zatem zmieni się, kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać? Czy firmy mają się czego obawiać?
Kogo dotyczy ustawa o sygnalistach?
Zgodnie z regulacjami ustawa obowiązuje pracodawców, którzy zatrudniają powyżej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Co ważne, przesłanka ta musi być spełniona na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku.
W ustawie przewidziano również, że podmioty, które mają szczególne obowiązki wynikające z przepisów dotyczących zapobieganiu praniu brudnych pieniędzy, będą miały obowiązek przygotować odpowiednią procedurę bez względu na fakt spełniania bądź nie przesłanki, o której mowa powyżej.
Każdy podmiot, który jest zobowiązany do przestrzegania ustawy o sygnalistach, musi wdrożyć odpowiednią procedurę. Obecnie zdecydowana większość pracodawców dopiero przygotowuje się do tego kroku.
Kto jest sygnalistą?
W myśl przepisów, które niebawem wejdą w życie, sygnalistą może być każdy pracownik czy osoba współpracująca, która zgłasza nieprawidłowość. To jednak nie wszystko, albowiem konieczne jest spełnienie dodatkowego warunku. Mianowicie zgłaszający musi działać w dobrej wierze. Oznacza to, że działa on w uzasadnionym przekonaniu, iż doszło do naruszenia.
Na czym polega ochrona sygnalistów?
Specjaliści z zakresu prawa pracy od dawna podkreślają, że osoby zgłaszające naruszenia powinny być objęte ochroną. Chodzi tutaj przede wszystkim o działania odwetowe, jakie mogą zostać podjęte przez pracodawcę. W tym kontekście można wskazać np. mobbing, dyskryminację, czy też zwolnienie. Warto również dodać, że nie ma znaczenia podstawa zatrudnienia. W praktyce oznacza to, że osobom zatrudnionym na umowy cywilnoprawne przysługuje taka sama ochrona jak tym, którzy są zatrudnieni na umowę o pracę.
Zgłoszenia mogą być dokonywane anonimowo, niemniej jednak to pracodawca decyduje w przygotowanych przez siebie procedurach o ich ewentualnym rozpatrywaniu. Natomiast w żadnym razie nie może on ujawnić danych zgłaszającego, chyba że ten wyrazi na to zgodę.
Sankcje karne
W ustawie przewidziano również sankcje karne, które mogą zostać nałożone na pracodawcę, jeżeli nie będzie wywiązywał się on ze swoich obowiązków. Otóż zgodnie z przepisami:
- kto, chcąc, aby inna osoba nie dokonała zgłoszenia, uniemożliwia jej to lub istotnie utrudnia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku; jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 stosuje wobec innej osoby przemoc, groźbę bezprawną lub podstęp, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3;
- kto podejmuje działania odwetowe wobec sygnalisty, osoby pomagającej w dokonaniu zgłoszenia lub osoby powiązanej z sygnalistą, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2; jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa w sposób uporczywy, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3;
- kto wbrew przepisom ustawy ujawnia tożsamość sygnalisty, osoby pomagającej w dokonaniu zgłoszenia lub osoby powiązanej z sygnalistą, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku;
- kto dokonuje zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, wiedząc, że do naruszenia prawa nie doszło, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2;
- kto, będąc odpowiedzialnym za ustanowienie procedury zgłoszeń wewnętrznych, wbrew przepisom ustawy procedury tej nie ustanawia lub ustanawia ją z istotnym naruszeniem wynikających z ustawy wymogów, podlega karze grzywny.
Ustawa o sygnalistach była długo wyczekiwana przez specjalistów z zakresu prawa pracy. To z pewnością krok w stronę zapewnienia lepszej ochrony pracownikom, a także osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych, które nierzadko doświadczają przykrych konsekwencji po dokonaniu zgłoszenia nieprawidłowości w organizacji.
Wdrożenie procedury związanej z ochroną sygnalistów wiąże się z wieloma aspektami prawnymi. Nasza Kancelaria pomoże Ci przejść przez ten proces.
Sprawdzam ofertę kancelarii
